Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας / Τομέας Έρευνας Βρυξέλλες, 29 Μαΐου 2015
Το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αρμόδιο για τα θέματα Έρευνας και Καινοτομίας, συνεδρίασε την Παρασκευή 29 Μαίου 2015 στις Βρυξέλλες.
Στην συνεδρίαση προέδρευσε για τελευταία φορά η κα Mārīte SEILE, Υπουργός Παιδείας και Έρευνας της Λετονίας, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιπροσωπεύθηκε από τον Επίτροπο κο Carlos MOEDAS, αρμόδιο για τα θέματα Έρευνας, Επιστήμης και Καινοτομίας.
Η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε από τον Γενικό Γραμματέα Έρευνας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, κ. Θωμά Μαλούτα.
Στα σημαντικά αποτελέσματα του Συμβουλίου περιλαμβάνονται αρχικά, η έγκριση Συμπερασμάτων για τον Οδικό Χάρτη του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) για τα έτη 2015 έως 2020, περιλαμβάνοντας συγκεκριμένα μέτρα που μπορούν να προσφέρουν τα μέγιστα οφέλη για την επιστήμη και τα συστήματα έρευνας και καινοτομίας στην Ευρώπη. Επισημαίνεται, ότι ο ΕΧΕ είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της εμβληματικής Ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας «Ένωση Καινοτομίας», που στοχεύει στην αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων της κοινωνίας και της αγοράς εργασίας. Τα Συμπεράσματα, καλούν τα Κράτη Μέλη και την Επιτροπή, να προωθήσουν από τα μέσα του 2016, τις κορυφαίες προτεραιότητες δράσης που προσδιορίζονται στον Οδικό Χάρτη. Το Συμβούλιο ενέκρινε χωριστά συμπεράσματα σχετικά με την αναθεώρηση της διακυβέρνησης του ΕΧΕ ώστε να καταστεί η συμβουλευτική δομή του πιο αποδοτική και αποτελεσματική..
Ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας κος Μαλούτας, με παρέμβαση του, επεσήμανε την αναγκαιότητα αντιμετώπισης του σημαντικού ζητήματος διαρροής καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού από τη χώρα (brain drain), και την κρισιμότητα ανάληψης κατάλληλων πρωτοβουλιών, στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης του ΕΧΕ, ειδικά σε ότι αφορά την ανάσχεση του μεταναστευτικού ρεύματος εξειδικευμένου ερευνητικού προσωπικού.
Το Συμβούλιο συζήτησε, επίσης, θέματα που άπτονται της Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς, εγκρίνοντας σχετικό κείμενο Συμπερασμάτων για την ανοικτή, ψηφιακή και δικτυωμένη έρευνα, ως μοχλό για περισσότερο στοχευμένες και αποδοτικές καινοτομικές πρωτοβουλίες και δραστηριότητες. Στο εν λόγω κείμενο αναγνωρίζονται, μεταξύ άλλων, τα οφέλη που μπορούν να προέλθουν από την εφαρμογή της ανοικτής επιστήμης και της ανοικτής πρόσβασης σε ερευνητικές δημοσιεύσεις και δεδομένα. Επιπρόσθετα, έλαβε χώρα συζήτηση για τις κατευθύνσεις σχετικά με την πολιτική ανοικτής επιστήμης και αριστείας, ως συνέχεια της δημόσιας διαβούλευσης «Science 2.0», που διενεργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στην συζήτηση, πολλές αντιπροσωπείες υποστήριξαν την υψηλή αναπτυξιακή ώθηση που δύναται να προσδώσει η ανωτέρω πολιτική, στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα και ο αντίκτυπος της επιστήμης, καθώς και η διάδοση της αριστείας και η διεύρυνση της συμμετοχής στην έρευνα και την καινοτομία. Οι αντιπροσωπείες εξέφρασαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ιδέα της δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής ατζέντας ‘ανοικτή επιστήμη’. Ως απαραίτητη προϋπόθεση, υπογραμμίστηκε η ανάγκη να εμπλακούν ενεργά στη διαδικασία ερευνητές, φοιτητές, πανεπιστήμια, φορείς χρηματοδότησης, οι επιχειρήσεις και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.
Με παρέμβαση του ο κος Μαλούτας, επεσήμανε ότι η ανοικτή πρόσβαση, είναι μια διαδικασία που δύναται να διαταρράξει δομές και ισορροπίες σε όλο το φάσμα παραγωγής – δημοσιοποίησης – κατανάλωσης ερευνητικών πορισμάτων, κάτι που έχει ωθήσει επιχειρηματικά συμφέροντα που εμπλέκονται στον χώρο αυτό, να στρέφονται σταδιακά στη σιγουριά της χρέωσης των παραγωγών έναντι της πώλησης του προϊόντος που γίνεται όλο και πιο επισφαλής. Ακόμα, υπογράμμισε ότι η ανοικτή επιστήμη δεν αρκεί να παρέχει δωρεάν και ανεμπόδιστη πρόσβαση, αλλά θα πρέπει να παρέχει και τα ενδεδειγμένα εργαλεία, τα οποία θα καθιστούν ουσιαστικά αξιοποιήσιμο, τον ολοένα αυξανόμενο όγκο του επιστημονικού προϊόντος. Ως προς το ερώτημα της ανάπτυξης εναλλακτικών τρόπων μέτρησης της ποιότητας και της επίπτωσης (impact) των επιστημονικών δημοσιεύσεων, εξέφρασε σοβαρό προβληματισμό και επιφυλάξεις όσον αφορά λύσεις που βασίζονται στη χρήση των κοινωνικών δικτύων, τονίζοντας ότι οι λύσεις δεν είναι προφανείς και χρειάζεται περαιτέρω δουλειά και διαβούλευση για να υπάρξει ένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Κλείνοντας, τόνισε ότι η ανοικτή πρόσβαση στα επιστημονικά πορίσματα που παράγονται με δημόσιους πόρους, θέτει σημαντικά ζητήματα ουσιαστικής διαφύλαξης του δημόσιου συμφέροντος μέσα στις μεγάλες αλλαγές που αυτή επιφέρει, ζητήματα τα οποία δεν είναι μόνο τεχνικά, αλλά και ιδιαιτέρως πολιτικά.
Οι εργασίες του Συμβουλίου έληξαν με την παρουσίαση των προτεραιοτήτων στους Τομείς Έρευνας και Διαστήματος της επερχόμενης Προεδρίας του Λουξεμβούργου.
