Το COST /European COoperation in Science and Technology είναι ένας διακυβερνητικός οργανισμός που δημιουργήθηκε το 1971. Αποτελεί το μακροβιότερο ευρωπαϊκό πλαίσιο στήριξης της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των ερευνητών και των επιστημόνων.
Η παροχή στήριξης έγκειται στην ενίσχυση του διεθνούς συντονισμού εθνικά χρηματοδοτούμενης έρευνας μέσω της χρηματοδότησης, δικτύων επιστημόνων και ερευνητών που δημιουργούνται, σε διαφορετικά επιστημονικά και τεχνολογικά πεδία. Τα δίκτυα αυτά, ονομάζονται «Δράσεις COST» (COST Actions). Στο COST συμμετέχουν ως πλήρη μέλη (full members) 41 κυρίως ευρωπαϊκά κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα ως ιδρυτικό μέλος του, ένα συνεργαζόμενο μέλος (Ισραήλ) και ένα μέλος-εταίρος (Ν.Αφρική) (https://www.cost.eu/about/members/) . Οι Δράσεις COST είναι ανοικτές σε ερευνητές από πανεπιστήμια, δημόσια και ιδιωτικά ερευνητικά ιδρύματα, καθώς και σε μη κυβερνητικές οργανώσεις, τη βιομηχανία και τις ΜΜΕ
Στη βάση της Υπουργικής Απόφασης (Ministerial Resolution) που υιοθετήθηκε ομόφωνα από εκπροσώπους των Κυβερνήσεων όλων των χωρών- μελών του COST, ιδρύθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2013 η COST Association με έδρα τις Βρυξέλλες, προκειμένου να παράσχει νομική υπόσταση για την υλοποίηση δράσεων του COST.
Οι δράσεις COST υλοποιούνται μέσω μιας σειράς εργαλείων δικτύωσης, όπως συναντήσεις, ομάδες εργασίας, συνέδρια, ημερίδες, δημοσιεύσεις, βραχυχρόνιες επιστημονικές αποστολές και δραστηριότητες διάδοσης των αποτελεσμάτων τους. Το COST χρηματοδοτεί όλες τις παραπάνω δραστηριότητες. Δεν χρηματοδοτεί την έρευνα αυτή καθεαυτή.
Η αποστολή του συνίσταται στη μείωση του κατακερματισμού των ευρωπαϊκών επενδύσεων για την έρευνα και στο άνοιγμα του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ΕΧΕ) στη διεθνή συνεργασία. Ο ρόλος που διαδραματίζει το COST στην οικοδόμηση του ΕΧΕ είναι σημαντικός, καθώς συμπληρώνει τις δράσεις των Προγραμμάτων Πλαισίων της Ε.Ε., προωθεί την κινητικότητα των ερευνητών και ενισχύει την επιστημονική αριστεία, πρακτικά σε όλους τους τομείς χωρίς διάκριση.
Τα οφέλη για τους Έλληνες ερευνητές που συμμετέχουν είναι πολλαπλά. Μεταξύ αυτών, η ενίσχυση της εξωστρέφειας και η προστιθέμενη αξία μέσα από την Ευρωπαϊκή δικτύωση με ομάδες και εργαστήρια άλλων χωρών, η δυνατότητα πρόσβασης σε σημαντικά δεδομένα και υποδομές, η διεύρυνση των δυνατοτήτων μεταπτυχιακής εκπαίδευσης κλπ. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολύ συχνά η συμμετοχή σε Δράσεις COST αποτελεί την πύλη εισόδου σε χρηματοδοτούμενα Ευρωπαϊκά Προγράμματα όπως αυτά του Oρίζοντα-Ευρώπη.
Επίσης, δίνοντας έμφαση στην νέα γενιά το COST διευκολύνει τους νέους ερευνητές μέσα από την χαρακτηριστική bottom-up προσέγγιση, να διαμορφώσουν δικές τους Δράσεις COST στο αντικείμενο ενδιαφέροντός τους. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία, το 2022 η συμμετοχή της Ελλάδας στις υπάρχουσες δράσεις φτάνει στο 98% των συνολικών δράσεων του COST, ενώ η συμμετοχή σε ηγετικές θέσεις (leaderships) φθάνει στο 78% των συνολικών δράσεων του COST. H χρηματοδότηση του COST στους Έλληνες επιστήμονες ανέρχεται στο 947.432,35 ευρώ, ενώ ο αριθμός των ελλήνων ερευνητών που συμμετείχαν σε δράσεις του COST ανέρχεται στους 707 (353 γυναίκες και 348 άνδρες). H συμμετοχή των νέων ερευνητών (early career investigators) της χώρας στις δραστηριότητες δικτύωσης, ανέρχεται στους 306.
Εθνική συμμετοχή στις υπάρχουσες Δράσεις % (2015-2021) και στις ηγετικές θέσεις (2017-2021)
Συμμετοχή γυναικών, ανδρών και νέων επιστημόνων σε όλες τις δραστηριότητες του COST
Αναλυτικές πληροφορίες για τη συμμετοχή στις Δράσεις COST παρέχονται στην ιστοσελίδα του COST (http://www.cost.eu). Επίσης στην σελίδα https://www.cost.eu/cost-actions/what-are-cost-actions/ δίδεται ενημέρωση για τα χαρακτηριστικά όλων των ενεργών Δράσεων COST.
Η διαχείριση των εγκεκριμένων Δράσεων COST και του επιστημονικού αντικειμένου ασκείται από τη Διαχειριστική Επιτροπή (Management Committee/MC) της κάθε Δράσης. Στην κάθε Δράση συμμετέχουν έως (2) δύο τακτικά μέλη από κάθε κράτος-μέλος. Τα μέλη αυτά ορίζονται από την ΓΓΕK μετά από αίτηση των ενδιαφερομένων όπως εξηγείται παρακάτω.
Συμμετοχή σε υφιστάμενη Δράση COST:
Οι ενδιαφερόμενοι ερευνητές αποστέλλουν από το επαγγελματικό τους e–mail, σχετικό αίτημα προς τη ΓΓΕΤ, για συμμετοχή τους ως τακτικά μέλη στη Διαχειριστική Επιτροπή της Δράσης που τους ενδιαφέρει, συνοδευόμενο από τα απαιτούμενα υποστηρικτικά έγγραφα (τυποποιημένη αίτηση, πληροφοριακό έντυπο και μονοσέλιδο βιογραφικό).
Οι βασικές προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται είναι:
α) Οι ενδιαφερόμενοι να διεξάγουν έρευνα απασχολούμενοι ή συνδεόμενοι με ερευνητικό φορέα η ΑΕΙ (μεταπτυχιακοί υπότροφοι, μεταδιδάκτορες, εν ενεργεία ερευνητές και μέλη ΔΕΠ)
β) οι ερευνητικές τους δραστηριότητες να είναι σχετικές με το αντικείμενο της δράσης COST στην οποία ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν
γ) κατά προτεραιότητα συμμετοχή νέων επιστημόνων (οι οποίοι έχουν αποκτήσει το διδακτορικό τους την τελευταία οκταετία) καθώς και των γυναικών.
Ως τυπική προϋπόθεση, οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αξιολογητών της ΓΓΕK (https://registry.gsrt.gr/) .
Η επιλογή γίνεται με βάση τη χρονική προτεραιότητα, που προκύπτει από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και των υποστηρικτικών εγγράφων. Παράλληλα, συνεκτιμώνται και ορισμένα πρόσθετα ουσιαστικά κριτήρια, όπως οι ενδιαφερόμενοι ερευνητές να έχουν δημοσιεύσεις την τελευταία πενταετία, να προηγούνται οι νέοι επιστήμονες (δηλ. αυτοί που έχουν αποκτήσει το πτυχίο τους την τελευταία οκταετία), να υπάρχει ισόρροπη εκπροσώπηση ανδρών και γυναικών, τα μέλη της διαχειριστικής επιτροπής να ανήκουν σε διαφορετικούς φορείς, κλπ.
Η ΓΓΕΚ διατηρεί το δικαίωμα να παύσει μέλος της Διαχειριστικής Επιτροπής στην περίπτωση που δεχθεί διαμαρτυρίες από τον πρόεδρο η/και τον επιστημονικό υπεύθυνο της Δράσης για την μη συμμετοχή του μέλους στις συναντήσεις και δραστηριότητες της Δράσης. Σε ειδικές και έκτακτες περιπτώσεις, όταν ζητηθεί από τους υπεύθυνους της Δράσης, η ΓΓΕΚ μπορεί να αντικαταστήσει τα ήδη διορισμένα μέλη της Επιτροπής με άλλους υποψηφίους πιο κατάλληλους για τη Δράση, με βασικό κριτήριο, την αρχή του COST, να συμμετέχει πάντα στη Δράση το κατάλληλο πρόσωπο.
Προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα να συμμετάσχουν στις Δράσεις του COST, περισσότεροι ενδιαφερόμενοι αλλά και λόγω του ότι εκ των πραγμάτων δεν δύναται να ανταποκριθεί κάποιος στις απαιτήσεις πολλών Δράσεων ταυτόχρονα, περιορίζεται ο αριθμός των ενεργών Δράσεων που μπορεί να συμμετάσχει κάποιος, ως μέλος, σε δύο ( 2 ). Εξαιρούνται μόνο όσοι έχουν προταθεί ως secondary proposers από τον main proposer και πρέπει να οριστούν υποχρεωτικά στη Διαχειριστική Επιτροπής της Δράσης.
Σε περίπτωση πλήρωσης των θέσεων της Διαχειριστικής Επιτροπής της Δράσης, επιπλέον ενδιαφερόμενοι, δύνανται να συμμετάσχουν σε Ομάδες Εργασίας (Working Groups-WG) εντός της Δράσης, κάνοντας online αίτηση στην σχετική πλατφόρμα του COST.
Συμμετοχή σε μία νέα Δράση COST:
Προϋπόθεση συμμετοχής είναι ο Έλληνας ερευνητής να αποτελεί μέλος μιας ομάδας ερευνητών από φορείς τουλάχιστον 7 διαφορετικών κρατών-μελών του COST και να υπάρχει μια κοινή επιστημονική ιδέα που μπορεί να διαμορφωθεί ως πρόταση για Δράση του COST. Η πρόταση ετοιμάζεται και υποβάλλεται οποιαδήποτε χρονική στιγμή μέσα στον χρόνο ηλεκτρονικά (e-COST online submission tool) με προκαθορισμένες καταληκτικές ημερομηνίες. Οι οδηγίες που δίνονται στην σελίδα http://www.cost.eu/participate/open_call πρέπει να μελετηθούν προσεκτικά.. Υποβάλλεται μόνον η πλήρης 15σέλιδη πρόταση σε οποιοδήποτε επιστημονικό πεδίο. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τη νέα πολιτική του COST στο πλαίσιο του Ορίζοντα-Ευρώπη θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα, μεταξύ άλλων, α) στη συμμετοχή χωρών που χαρακτηρίζονται ως “Inclusiveness Target Countries”, δηλαδή χώρες που έχουν χαμηλή ερευνητική δραστηριότητα (Ελλάδα, Ανατολική Ευρώπη, Κύπρος, Μάλτα, Πορτογαλία, κλπ) και β) στο κατά πόσο η πρόταση διατηρεί “γεωγραφική, ηλικιακή και ισορροπία φύλων στις δραστηριότητες και λειτουργίες της”.
Με την έγκριση της πρότασης, αυτή γίνεται Δράση με νέο κωδικό και ο επιστημονικός υπεύθυνος (main proposer) ορίζεται από την ΓΓΕΚ ως μέλος της Διαχειριστικής Επιτροπής αυτής κατά προτεραιότητα. Επίσης κατά προτεραιότητα διορίζονται ως μέλη της Διαχειριστικής Επιτροπής και οι secondary proposers, οι οποίοι συμμετείχαν στην συγγραφή της πρότασης. Εάν μετά τον διορισμό των main και secondary proposers υπάρχουν κενές θέσεις στις Δράσεις, τότε διορίζονται και άλλοι ενδιαφερόμενοι που συνάδουν με τις προϋποθέσεις που προαναφέρθηκαν.
Τα συμπληρωμένα έντυπα (αίτηση και πληροφοριακό έντυπο) καθώς και το μονοσέλιδο βιογραφικό για συμμετοχή σε υπάρχουσα Δράση του COST να αποστέλλονται ηλεκτρονικά στη Γεωργία Κωστοπούλου (g.kostopoulou@gsrt.gr)
Εθνικός Συντονιστής/ Εκπρόσωπος COST: Γεωργία Κωστοπούλου
Διεύθυνση Διεθνούς Επιστημονικής & Τεχνολογικής Συνεργασίας
Τμήμα Ευρωπαϊκής Ένωσης και Διεθνών Οργανισμών
COST National Coordinator for Greece
Γεωργία Κωστοπούλου
Τηλ: 2131300100
e-mail: g.kostopoulou@gsrt.gr
Εθνικός Εκπρόσωπος COST: Ιωάννης. Γ. Μπάρτζης
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών
Εργαστήριο Τεχνολογίας Περιβάλλοντος
Μπακόλα και Σιαλβέρα
50 100 Κοζάνη
Tel. no: +30 24610 56710, +30 6940 850 470
e-mail: bartzis@uowm.gr
