Ημερίδα για την παρουσίαση του Προγράμματος Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης της ΕΕ «Ορίζοντας 2014 – 2020» στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»
Ημερίδα για την παρουσίαση του Προγράμματος Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Ορίζοντας 2014 – 2020», τη συνέχεια του 7ου Προγράμματος Πλαισίου, πραγματοποίησε η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, στις 5 Φεβρουαρίου 2013 στο Αμφιθέατρο του ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος”.
Τη συζήτηση συντόνισε ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας & Τεχνολογίας, καθηγητής Βασίλης Μάγκλαρης, ο οποίος παρουσίασε και το ρόλο της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας στον προγραμματισμό για την Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία για την νέα προγραμματική περίοδο 2014 – 2020.
Η παρουσίαση του νέου Προγράμματος Πλαισίου, όπως έχει διαμορφωθεί έως σήμερα σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, έγινε από τον Γενικό Διευθυντή Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Dr. Robert-Jan Smits ενώ συμπληρωματικά στοιχεία για το χρονοδιάγραμμα και την προσπάθεια απλούστευσης διαδικασιών έδωσε ο συνεργάτης του, κ. Alan Cross. Παρουσιάσεις έκαναν ακόμη, ο Δρ. Νίκος Κανελλόπουλος (Πρόεδρος Δ.Σ. και Διευθυντής ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος”) και ο καθηγητής Κώστας Φωτάκης (Πρόεδρος του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και Συντονιστής της Συνόδου των Προέδρων των Ερευνητικών Κέντρων).
Την περίοδο 2014-2020 τα κονδύλια για την έρευνα και την καινοτομία αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά, τόσο μέσω του «Ορίζοντα 2020», το οποίο αναμένεται να διαθέσει 80 δισ. € (σε συνέχεια του 7ου Προγράμματος Πλαίσιο που διέθεσε 50 δισ. € την περίοδο 2007-2013), όσο και με τα προγράμματα για τη συνοχή των περιφερειών της ΕΕ που αναδεικνύουν την έρευνα και την καινοτομία ως προτεραιότητες για τη χρηματοδότηση των κρατών μελών.
Οι συζητήσεις στο Συμβούλιο (ανταγωνιστικότητα-τομέας Έρευνας) της Ε. Ε. για τον «Ορίζοντα 2020», ο οποίος αφορά την περίοδο 2014-2020, ξεκίνησαν επί Δανικής Προεδρίας στη βάση των από 30-11-2012 Προτάσεων της Ε. Επιτροπής. Μέχρι σήμερα έχει επιτευχθεί μερική Γενική Συμφωνία σε επίπεδο Συμβουλίου για όλο το νομοθετικό πακέτο (πλην του Π. Πλαισίου Έρευνας και Κατάρτισης Euratom) χωρίς όμως να έχει αποφασιστεί ακόμη το θέμα του προϋπολογισμού και κατανομής του σε προτεραιότητες, δράσεις κλπ. Και αυτό γιατί δεν έχει επιτευχθεί ακόμη η τελική συμφωνία για τον Προϋπολογισμό της Ε. Ένωσης περιόδου 2014-2020, από όπου θα προκύψει και ο συνολικός προϋπολογισμός για τον ορίζοντα 2020. Η Ε. Επιτροπή προτείνει 80 δισ.€ (2014-2020) έναντι 50,5 δις € του τρέχοντος (7ου Π. Πλαισίου ΕΤΑ). Η απόφαση θα ληφθεί εντός των επόμενων μηνών και η έναρξη του προγράμματος «Ορίζοντα 2020» αναμένεται στο τέλος του 2013 με τις πρώτες προσκλήσεις να ανακοινώνονται εντός του Δεκεμβρίου 2013.
Στο επίπεδο των Διαρθρωτικών Ταμείων, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην «ευφυή εξειδίκευση» (smart specialization). Η ευφυής εξειδίκευση βασίζεται σε 4 παράγοντες: Συγκριτικό πλεονέκτημα, επιλογές, κρίσιμη μάζα και συνεργασία-καθοδήγηση. Την περίοδο 2014-2020, η διαμόρφωση στρατηγικής για την έξυπνη εξειδίκευση αποτελεί προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση των Περιφερειών από τα Ταμεία Συνοχής. Είναι, λοιπόν, αναγκαίο να σχεδιαστούν οι εθνικές και περιφερειακές προτεραιότητες, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων και με επίκεντρο τις επιχειρήσεις. Όπως τονίστηκε, θα πρέπει να αξιοποιηθούν οι περιφερειακές υποδομές και να ενισχυθούν οι συνέργιες μεταξύ εθνικών προγραμμάτων και Ορίζοντα 2020.
«Εάν θέλουμε να είμαστε ανταγωνιστικοί στο διεθνές περιβάλλον θα πρέπει να επενδύσουμε στην επιστήμη και την καινοτομία. Δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε άλλες χώρες, κυρίως της Ασίας, σε επίπεδο κόστους εργασίας. Μπορούμε όμως να είμαστε ανταγωνιστικοί στην καινοτομία, η οποία θα περνά στην «πράξη» με παραγωγή καινοτόμων και ποιοτικών προϊόντων. Ο «Ορίζοντας 2020» έρχεται για να στηρίξει αυτές τις δράσεις και με τον τρόπο αυτό να αποτελέσει «αντίδοτο», τόσο στην κρίση, όσο και στην ανεργία», τόνισε κ. Robert-Jan Smits. «Το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» μπορεί να δώσει ένα άμεσο τονωτικό ερέθισμα στην οικονομία και εξασφαλίζει την επιστημονική και τεχνολογική μας βάση και βιομηχανική ανταγωνιστικότητα για το μέλλον, υποσχόμενο μια πιο έξυπνη, αειφόρο και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνία», υπογράμμισε ο κ. Smits.
«Το νέο πρόγραμμα ‘Ορίζοντας 2020’ μπορεί να φέρει πολλά καλά στην Ελλάδα. Από τα θετικά του σημεία είναι η απλοποίηση διαδικασιών. Όλοι όσοι έχουμε εμπλακεί στο παρελθόν σε κοινοτικά προγράμματα έχουμε δει το πόσο φρένο μπορεί να βάλει η γραφειοκρατία και η έλλειψη εμπιστοσύνης ανάμεσα σε αυτούς που δίνουν τα χρήματα και σε αυτούς που διαχειρίζονται τα προγράμματα για την έρευνα και την καινοτομία. Ο ‘Ορίζοντας 2020’ δίνει μια… νότα εμπιστοσύνης», είπε ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας Τεχνολογίας, καθηγητής Βασίλης Μάγκλαρης. «Ένα δεύτερο θετικό σημείο είναι ότι υπάρχει διαπιστωμένη συνέργια ανάμεσα στα ανταγωνιστικά προγράμματα του ‘Ορίζοντα’ και στις διαρθρωτικές ενέργειες που υλοποιούνται στη χώρα, το ΕΣΠΑ. Το ΕΣΠΑ στην επόμενη φάση του θα στηρίζεται σε ένα αρκετά ανταγωνιστικό πλαίσιο, το οποίο θα έχει να κάνει με την ευφυή εξειδίκευση, δηλαδή με τα πλεονεκτήματα της χώρας μας ανά περιοχή. Το νέο πρόγραμμα ΕΣΠΑ, της ευφυούς εξειδίκευσης θα λειτουργεί συνδυαστικά με τον ‘Ορίζοντα’ και θα υπάρχει συμπληρωματικότητα ανάμεσα στις ενέργειες αυτές», τόνισε ο κ. Μάγκλαρης.
Όπως σημείωσε ο ίδιος, «ένα θέμα το οποίο θα πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα είναι η ‘αιμορραγία εγκεφάλων’, το λεγόμενο brain drain. Αυτή τη στιγμή τα καλύτερα παιδιά μας, τα καλύτερα μυαλά, προσπαθούν να φύγουν από τη χώρα μας για να βρουν ευκαιρίες στο εξωτερικό».
«Αν κρίνουμε από την ιδιαίτερα ανταγωνιστική παρουσία των ελληνικών ερευνητικών φορέων στο προηγούμενο πρόγραμμα – πλαίσιο, θεωρώ ότι οι ελληνικοί φορείς είναι έτοιμοι για τον «Ορίζοντα 2020», είπε ο πρόεδρος του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, καθηγητής Κώστας Φωτάκης. «Αυτό που μας προβληματίζει είναι το περιβάλλον, λόγω της κρίσης, το οποίο δεν βοηθά την έρευνα και τους φορείς της να αναπτυχθούν και να γίνουν ακόμη πιο ανταγωνιστικοί. Ενόψει του «Ορίζοντα», οι φορείς αυτή τη στιγμή οργανώνονται, κατά μονάς ή συνεργαζόμενοι, ήδη έχουν κατακτήσει ορισμένες σημαντικές πρωτιές στον διεθνή χώρο, δίνοντας έμφαση στους τομείς όπου μπορούμε να είμαστε οι πρώτοι και όχι απλά καλοί. Θα πρέπει, όμως, να υπάρξουν βελτιώσεις στο θεσμικό πλαίσιο, που θα κάνει αυτήν την παρουσία ακόμη πιο ανταγωνιστική», σημείωσε.
Στην ημερίδα συμμετείχαν πολλοί εκπρόσωποι ερευνητικών και εκπαιδευτικών φορέων, εκπρόσωποι του παραγωγικού τομέα καθώς και χρηματοδοτικοί οργανισμοί. Λόγω συνέργιας του Ορίζοντα 2020 με τα Διαρθρωτικά Ταμεία, το «παρών» έδωσαν εκπρόσωποι εθνικών και περιφερειακών αρχών, που είναι αρμόδιοι για το σχεδιασμό της στρατηγικής ευφυούς εξειδίκευσης.
