Oμιλία του Αν. Υπ. Έρευνας & Καινοτομίας Κ.Φωτάκη στη Βουλή για τον προϋπολογισμό 2017, 8-12-2016
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,
Θα επικεντρωθώ στο κεφάλαιο του Προϋπολογισμού που αφορά την Παιδεία και την Έρευνα που αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία.
Έχουν ως κοινό τόπο την παραγωγή, τη διάχυση και την αξιοποίηση της Γνώσης. Της Γνώσης που ως αυταξίαδιευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες της Κοινωνίας και τη βοηθά να σταθεί όρθια στις συνθήκες της βαθειάς κρίσης που βιώνει.
Ταυτόχρονα, παράγουν τη Γνώση που μπορεί να συντελέσει στην Παραγωγική Ανασυγκρότηση και Ανάπτυξη της χώρας δημιουργώντας Ελπίδα και Προοπτική για το μέλλον.
Η Κυβέρνηση ευθύς εξ αρχής έδωσε βάρος και προτεραιότητα στην Έρευνα σε αντίθεση με τις πρακτικές του παρελθόντος που βασίζονταν σε αποσπασματικές προσεγγίσεις, χωρίς συνέχεια και συνέπεια. Αυτό αποτυπώνεται ξεκάθαρα στις θεσμικές και νομοθετικές πρωτοβουλίες που ελήφθησαν κατά τους τελευταίους 20 μήνες αλλά και στους Προϋπολογισμούς του 2016 και του 2017.
Χαρακτηριστικά αναφέρω:
Το ΠΔΕ για τη Έρευνα από 97 εκ. € το 2014 ακολούθησε μια συνεχώς αυξητική πορεία, σε 141 εκ. € το 2015, 148 εκ. € για το 2016 και πρόβλεψη για 180 εκ. € για το 2017, δηλαδή σχεδόν διπλασιάζεται.
Αντίστοιχα, ο Τακτικός Προϋπολογισμός για την Έρευνα από 60 εκ. € για το 2015, αυξήθηκε κατά 45% στα 88 εκ. € το 2016 και προβλέπεται περαιτέρω αύξηση σε 124 εκ. €, δηλαδή κατά 41% για το 2017. Επισημαίνεται ότι οι συνολικές δαπάνες για την Έρευνα στη χώρα, κατά το δύσκολο έτος 2015, άγγιξαν το 1% του ΑΕΠ, ποσοστό που αποτελεί σημαντική αύξηση από το 0,6 – 0,7% των προηγούμενων ετών.
Συνυφασμένη με τα στοιχεία αυτά είναι μεταξύ άλλων και η πρόβλεψη για την προκήρυξη 100 νέων θέσεων Ερευνητών, δηλαδή τακτικού προσωπικού στα Ερευνητικά Κέντρα (ΕΚ) για τη διετία 2017-2018. Οι θέσεις αυτές έρχονται ως συμπλήρωμα στις 1000 νέες θέσεις μελών ΔΕΠ που εγκρίθηκαν για τα Πανεπιστήμια της χώρας από την προηγούμενη Πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΕΘ. Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτές οι προκηρύξεις γίνονται μετά από μια εξαετία απόλυτης ξηρασίας στις προσλήψεις ερευνητικού και ακαδημαϊκού προσωπικού στα ΕΚ και ΑΕΙ της χώρας.
Και όλα αυτά συμβαίνουν μέσα σε συνθήκες κρίσης οι οποίες συνήθως οδηγούν σε διαφορετικές επιλογές αφού η Έρευνα είναι ο εύκολος στόχος για περικοπές.
Θα ήθελα να κλείσω αυτή την «αριθμολογία» με ένα τελευταίο αλλά σημαντικό ερώτημα: Τι κρύβεται πίσω από αυτούς του αριθμούς;
Πίσω από τους αριθμούς αυτούς βρίσκεται μια συγκεκριμένη ιδεολογία και μια σαφής πολιτική άποψη:
Είναι η άποψη που συνδέει την «Ανάπτυξη» με την επιδίωξη μιας καλύτερης Παιδείας, μιας καλύτερης Υγείας, τη στήριξη της Κοινωνίας και τον περιορισμό των ανισοτήτων.
Είναι η δίκαιη Ανάπτυξη, και όχι μια απλή «μεγέθυνση» ποσοστών που αφορά μονάχα την ευημερία των αριθμών.
Πίσω από τους αριθμούς αυτούς βρίσκεται η προσπάθεια, τα πρώτα συστηματικά μέτρα, για την αντιμετώπιση της αιμορραγίας του σπουδαιότερου κεφαλαίου που διαθέτει η χώρα, του ανθρώπινου δυναμικού της. Της μονόπλευρης φυγής επιστημόνων στο εξωτερικό. Γίνονται τα πρώτα βήματα αναχαίτισης του brain drain και της αντικατάστασής του από την κινητικότητα επιστημόνων.
Αλλά και σε κάτι ακόμη συνεισφέρει ο Προϋπολογισμός του 2017 για την Έρευνα. Είναι η δημιουργία των προϋποθέσεων για τη στήριξη της υγιούς και καινοτόμου επιχειρηματικότητας που θα βρίσκεται μακριά από τις κρατικοδίαιτες πρακτικές του παρελθόντος και θα βασίζεται στην ανάδειξη μιας νέας και δυναμικής επιχειρηματικής τάξης με κεντρικό κορμό τα νέα παιδιά.
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,
Στις συνθήκες της κρίσης που βιώνει η χώρα υπάρχει απόλυτη ανάγκη για κατεπείγουσες και άμεσες παρεμβάσεις. Δεν υπάρχουν περιθώρια για καθυστερήσεις. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε άμεσα, με τις δυνατότητες που διαθέτουμε αλλά και να δημιουργήσουμε νέες ευκαιρίες.
Οι δυνατότητες χρηματοδότησης από τον ΤΠ παρά τις σημαντικές αυξήσεις που αναφέρθηκαν, εξακολουθούν να είναι ανεπαρκείς εξ αιτίας των μέτρων λιτότητας που επικρατούν. Άλλες πηγές χρηματοδότησης είναι ο «Ορίζοντας 2020» και το ΕΣΠΑ.
Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα χρηματοδότησης της Έρευνας, ο «Ορίζοντας 2020», είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικό και παρά τις εξαιρετικές επιδόσεις των Ελλήνων επιστημόνων σε αυτό, εμπεριέχονται σοβαρές αβεβαιότητες για το μέλλον.
Η υλοποίηση του ΕΣΠΑ 2014-2020 έχει ήδη ξεκινήσει. Με βάση τις προβλέψεις οι χρηματοδοτήσεις για την Έρευνα και την Καινοτομία μπορεί να φτάσουν στο ποσό των 1,2 b€, για την επταετία. Τα νέο ΕΣΠΑ όμως, ενσωματώνει θεματικούς και περιφερειακούς περιορισμούς, που δεν επιτρέπουν τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης ερευνητικής στρατηγικής ιδιαίτερα μέσα στις συνθήκες της κρίσης.
Η δική μας ουσιαστική πρωτοβουλία ήταν η σύναψη δανειακής Σύμβασης με την ΕΤΕπ, για τη διοχέτευση με τρόπο εμπροσθοβαρή, πόρων ύψους 240εκ. € για τη στήριξη νέων επιστημόνων και της Έρευνας που διεξάγεται στα Πανεπιστήμια, τα ΤΕΙ και τα ΕΚ της χώρα, χωρίς περιορισμούς και αγκυλώσεις.
Ταυτόχρονα ιδρύθηκε το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) που αποτελεί ένα νέο θεσμό για τη διαχείριση αυτών των πόρων και την προώθηση της βασικής ποιοτικής Έρευνας στη χώρα. Η πρώτη προκήρυξη για υποψήφιους διδάκτορες του ΕΛΙΔΕΚ έχει ήδη κλείσει και προσέλκυσε περισσότερες από 2000 αιτήσεις, ενώ έχει δημοσιευθεί η πρόσκληση για ερευνητικά έργα μεταδιδακτόρων Ερευνητών και Ερευνητριών και έχει προγραμματισθεί η προκήρυξη ερευνητικών έργων για μέλη ΔΕΠ και Ερευνητές. Κύριο και αδιαπραγμάτευτο κριτήριο επιτυχίας είναι η επιδίωξη της επιστημονικής ποιότητας και αριστείας στα προτεινόμενα έργα. Περισσότεροι από 4000 νέοι επιστήμονες αναμένεται να ωφεληθούν από τις δράσεις του ΕΛΙΔΕΚ κατά την επόμενη τριετία. Αυτή η επιλογή της Κυβέρνησης στηρίζεται από τον προς ψήφιση Προϋπολογισμό.
Αλλά δεν μένουμε εκεί.
Υπάρχει ήδη συγκεκριμένο σχέδιο για την αποτελεσματική αξιοποίηση εκείνων των ερευνητικών αποτελεσμάτων που παρουσιάζουν επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Μέχρι το τέλος του έτους πρόκειται να ανακοινωθεί η δημιουργία ειδικού Ταμείου Συμμετοχών για την Καινοτομία, το «Παράθυρο Καινοτομίας» όπως το αποκαλούμε, το οποίο θα περιλαμβάνει μίγμα πόρων του ΕΣΠΑ, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (EIF) και αργότερα άλλων ιδιωτικών κεφαλαίων. Το Ταμείο αυτό θα είναι μέρος του Αναπτυξιακού Υπερταμείου Συμμετοχών που έχει σχεδιάσει η Κυβέρνηση και θα έχει ως σκοπό να αξιολογεί ιδέες και ερευνητικά αποτελέσματα που παρουσιάζουν ενδιαφέρον και καλές προοπτικές για τη δημιουργία καινοτόμων επιχειρήσεων. Θα χρηματοδοτεί τη δημιουργία και εκκόλαψη τεχνοβλαστών και γενικότερα start-ups συνεισφέροντας στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας έντασης Γνώσης. Το Ταμείο Καινοτομίας σε συνδυασμό με μία σειρά άλλων ρυθμίσεων και κινήτρων που υπάρχουν στον Αναπτυξιακό Νόμο που πρόσφατα ψηφίσθηκε, αναμένεται να βοηθήσει την άνθιση της νεανικής επιχειρηματικότητας στη χώρα και να συντελέσει και αυτό στην αναστροφή της φυγής στο εξωτερικό.
Τελειώνοντας θα ήθελα να επικαλεσθώ ένα σύνθημα που κάποτε ήταν κενό περιεχόμενου αλλά με τον νέο Προϋπολογισμό λαμβάνει σάρκα και οστά:
«Οι δαπάνες για την Έρευνα δεν αποτελούν κόστος αλλά ΕΠΕΝΔΥΣΗ»
