1. Γενικές Πληροφορίες
Η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕK), ως αρμόδιος φορέας της Πολιτείας για θέματα πολιτικής Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας, ολοκλήρωσε κατά την Προγραμματική Περίοδο (ΠΠ) 2014-2020 την χάραξη της Εθνικής Στρατηγικής για τις Ερευνητικές Υποδομές, και τη διαμόρφωση ενός Πολυετούς Χρηματοδοτικού Σχεδίου Ερευνητικών Υποδομών, το οποίο αναδεικνύει τις προτεραιότητες της χώρας για μακροπρόθεσμες επενδύσεις σε μεγάλης κλίμακας Ερευνητικές Υποδομές. Η πρωτοβουλία αυτή βασίστηκε στις διεθνώς αναγνωρισμένες πρακτικές που ακολουθούνται στην πλειονότητα των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ, παράλληλα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η διαμόρφωση Εθνικής Στρατηγικής και Πολυετούς Χρηματοδοτικού Σχεδίου Ερευνητικών Υποδομών απετέλεσε προαπαιτούμενη συνθήκη (ex-ante conditionality) για τη χρηματοδότησή τους από τα Διαρθρωτικά Ταμεία στην ΠΠ 2014-2020. Το Χρηματοδοτικό Σχέδιο περιλαμβάνει 28 Ερευνητικές Υποδομές εθνικής εμβέλειας, ως επί το πλείστον κατανεμημένες.
Για την διαμόρφωση της Στρατηγικής για τις Ερευνητικές Υποδομές κατά την Προγραμματική Περίοδο 2021-27 η ΓΓΕΚ αξιοποιεί την Υπηρεσία Υποστήριξης Πολιτικής (Policy Support Facility) της Γενικής Διεύθυνσης Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Για το σκοπό αυτό ανατίθεται σε Ομάδα Διεθνών Εμπειρογνωμόνων η εξέταση των επιδόσεων των 28 Ερευνητικών Υποδομών του Πολυετούς Χρηματοδοτικού Σχεδίου, η συμβολή τους στην οικονομία και την κοινωνία, η συνάφειά τους με τη Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης, η διεθνής αναγνωρισιμότητα και οι προοπτικές εξέλιξής τους.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι έννοια των ερευνητικών υποδομών δεν περιορίζεται σε κτιριακές εγκαταστάσεις και εξοπλισμό, αλλά περιλαμβάνει το ανθρώπινο δυναμικό, την τεχνογνωσία, την πληροφορία, την δικτύωση και όλα τα απαιτούμενα άυλα στοιχεία για την λειτουργία και πλήρη αξιοποίησή τους. Η ΓΓΕΚ σχεδιάζει και υλοποιεί μια διαφανή και αξιόπιστη διαδικασία, βασισμένη σε Ευρωπαϊκά πρότυπα, για να καταγράψει τις ανάγκες της ελληνικής ερευνητικής κοινότητας και του παραγωγικού τομέα σε Ερευνητικές Υποδομές, να προωθήσει τις απαιτούμενες συνέργειες και συνεργασίες, να αξιολογήσει και τελικά να εντοπίσει τις ολοκληρωμένες υποδομές εθνικής εμβέλειας και ανοικτής πρόσβασης με στοιχεία εξωστρέφειας, βιωσιμότητας και υποστήριξης της καινοτομίας, οι οποίες υλοποιούνται και λειτουργούν κατά προτεραιότητα στην ΠΠ 2014 – 2020 αλλά και πέραν αυτής.
Στον χώρο αυτό θα βρείτε το Πολυετές Χρηματοδοτικό Σχέδιο Ερευνητικών Υποδομών καθώς και τα κύρια ορόσημα για την διαμόρφωσή του.
2. Πολυετές Χρηματοδοτικό Σχέδιο Ερευνητικών Υποδομών
H διαμόρφωση ενός Πολυετούς Σχεδίου Χρηματοδότησης των Ερευνητικών Υποδομών (ΕΥ) απετέλεσε προαπαιτούμενη συνθήκη (ex-ante conditionality) για την ενεργοποίηση του συνόλου των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-20 για δράσεις ΕΤΑΚ. Στην παρούσα ενότητα μπορείτε να βρείτε την τρέχουσα έκδοση του Πολυετούς Σχεδίου Χρηματοδότησης των Ερευνητικών Υποδομών καθώς και βασικά ορόσημα στην διαμόρφωσή του.
Εκπλήρωση της εκ των προτέρων αιρεσιμότητας 1.2 “Υποδομές Έρευνας και Καινοτομίας”- Φεβρουάριος 2017
Με την από 21/02/2017 Επιστολή της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής (σχετικό αρχείο 1) επιβεβαιώνεται η εκπλήρωση εκ μέρους της ελληνικής πλευράς της εκ των προτέρων Αιρεσιμότητας 1.2 “Υποδομές Έρευνας και Καινοτομίας”.
Η εκπλήρωση της αιρεσιμότητας ήταν το αποτέλεσμα μακρόχρονης προσπάθειας της ΓΓΕΤ προκειμένου να προτεραιοποιηθούν ώστε να υποστηριχθούν από πόρους του ΕΠΑΝΕΚ οι κυριότερες ερευνητικές υποδομές της χώρας που χαρακτηρίζονται από επιστημονική και τεχνολογική αριστεία και εναρμονίζονται απόλυτα με τους στόχους της Εθνικής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης RIS3 . Οι παραπάνω υποδομές εγκρίθηκαν με σχετικές Αποφάσεις του Αν. Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (Σχετικά Αρχεία 2 & 3).
Προϋπόθεση για την εκπλήρωση της αιρεσιμότητας ήταν η ύπαρξη ενός Ενδεικτικού Πολυετούς Σχεδίου Χρηματοδότησης και προτεραιοποίησης των σχετικών επενδύσεων (“The existence of a multi-annual plan for budgeting and prioritization of investments”) το οποίο εκπονήθηκε από την ΓΓΕΤ τον Νοέμβριο του 2016 (σχετικό αρχείο 4).
Με την εκπλήρωση της αιρεσιμότητας αίρεται η αυτοδέσμευση ως προς την πλήρη ενεργοποίηση των πόρων του ΕΠΑΝΕΚ στον τομέα της έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας.
1. Επιστολή της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής
2. Έγκριση Β ομάδας ερευνητικών υποδομών-Δεκέμβριος 2016
3. Έγκριση Α ομάδας ερευνητικών υποδομών του Οδικού Χάρτη-Απρίλιος 2016
Έγκριση Β ομάδας ερευνητικών υποδομών-Δεκέμβριος 2016
Με την επισυναπτόμενη απόφαση εγκρίνεται η Β’ ομάδα ερευνητικών υποδομών, κατόπιν αξιολόγησης των προτάσεων που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της 2ης Πρόσκλησης Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος με στόχο την ολοκλήρωση της χαρτογράφησης των Ε.Υ. της χώρας και την εκπλήρωση της αιρεσιμότητας 1.2 «Research & Innovation Infrastructure». Περιλαμβάνεται κατάλογος 8 κύριων και 7 επιλαχουσών Ε.Υ
Έγκριση Α ομάδας ερευνητικών υποδομών του Οδικού Χάρτη-Απρίλιος 2016
Με την επισυναπτόμενη απόφαση εγκρίνονται 20 από τις 26 ερευνητικές υποδομές του εθνικού οδικού χάρτη, ως απόλυτα εναρμονισμένες με τις προτεραιότητες της Εθνικής Στρατηγικής RIS3 (Α’ Ομάδα Ε.Υ.), κατόπιν αξιολόγησης από Επιτροπή Υψηλού Επιπέδου (High Level Advisory Committee) εμπειρογνωμόνων διεθνούς κύρους.
Η συνεδρίαση της επιτροπής έλαβε χώρα κατά το χρονικό διάστημα 21-22 Μαρτίου 2016 .
3. Ιστορικό
Η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ), εξέδωσε τον Δεκέμβριο του 2014 ένα σχέδιο Εθνικού Οδικού Χάρτη Ερευνητικών Υποδομών. Η διαδικασία κατάρτισης του Οδικού Χάρτη ανέδειξε 26 ερευνητικές υποδομές οι οποίες αποτελούν επωφελείς για τη χώρα μακροπρόθεσμες επενδύσεις, χαρακτηρίζονται από επιστημονική και τεχνολογική αριστεία και συμβάλλουν στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας.
Οδικός Χάρτης Ερευνητικών Υποδομών σε μορφή pdf
H χρηματοδότηση των ερευνητικών υποδομών μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» (ΕΠΑΝΕΚ) 2014-2020 απαιτεί την πλήρη ευθυγράμμισή τους με τις προτεραιότητες της Εθνικής Στρατηγικής ΕΤΑΚ για την Έξυπνη Εξειδίκευση (RIS3). Για το σκοπό αυτό, η ΓΓΕΚ προχώρησε με τη βοήθεια μιας Επιτροπής Υψηλού Επιπέδου απαρτιζόμενης από διεθνούς κύρους εμπειρογνώμονες της Ελλάδας και του εξωτερικού, στην προτεραιοποίηση των 26 ΕΥ του Οδικού Χάρτη. Η διαδικασία ανέδειξε 20 από αυτές οι οποίες εναρμονίζονται πλήρως με τις στρατηγικές προτεραιότητες της RIS3 της ΠΠ 2014-2020 και αναμένεται να συμβάλλουν σημαντικά στην ενίσχυση των καινοτομικών επιδόσεων της χώρας. Οι προαναφερθείσες υποδομές συμπεριλαμβάνονται στο Πολυετές Χρηματοδοτικό Σχέδιο Ερευνητικών Υποδομών.
2η Φάση πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τη διαμόρφωση Εθνικής Στρατηγικής και Οδικού Χάρτη Ερευνητικών Υποδομών – Ιούνιος 2013
Στις 5/6/2013 ανακοινώθηκε η έναρξη της 2ης Φάσης υποβολής προτάσεων για τη διαμόρφωση Εθνικής Στρατηγικής και Οδικού Χάρτη Ερευνητικών Υποδομών.
Δικαίωμα συμμετοχής στην 2η Φάση είχαν οι φορείς οι οποίοι συμμετείχαν στην 1η Φάση της διαδικασίας με την υποβολή συνοπτικών προτάσεων.
Η ηλεκτρονική πλατφόρμα υποβολής προτάσεων είχε τεθεί σε λειτουργία στην διεύθυνση:
https://apps.gov.gr/minedu/institutes/infrastructures/evaluation2013/
Instructions for online submission of proposals
Guidelines for the National Roadmap for Research Infrastructures
Ενημερωτική εκδήλωση της ΓΓΕΤ για τη διαμόρφωση Εθνικού Οδικού Χάρτη Ερευνητικών Υποδομών, 26/4/2013
1η πρόσκληση εκδήδωσης ενδιαφέροντος – Φεβρουάριος 2013
Η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας ανακοίνωσε πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος (πρώτη φάση) για την υποβολή συνοπτικών προτάσεων Ερευνητικών Υποδομών, με στόχο την ανάδειξη προτεραιοτήτων, μέσω διαδικασίας αξιολόγησης, η οποία θα οδηγήσει στην κατάρτιση Εθνικού Οδικού Χάρτη για τις Ερευνητικές Υποδομές.
Η εκδήλωση ενδιαφέροντος ολοκληρώθηκε στις 17/2/2013.
4. Περιφερειακή Αριστεία
Κατά τη διαμόρφωση του Πολυετούς Χρηματοδοτικού Σχεδίου Ερευνητικών Υποδομών 2014-20 παρατηρήθηκε σημαντική υστέρηση συμμετοχής φορέων από παραμεθόριες και νησιωτικές περιφέρειες ή και περιφέρειες με χαμηλές επιδόσεις σε έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη. Η υστέρηση αυτή αντικατοπτρίζεται τόσο από τους σχετικούς δείκτες (Ακαθάριστη Δαπάνη για ΕΤΑ) όσο και από την συμμετοχή τους στις προκηρύξεις εθνικών δράσεων ΕΤΑΚ. Οι έντονες αυτές περιφερειακές ανισότητες είναι εμφανείς στον Πίνακα 1 και στο Διάγραμμα 1 (Περιφερειακή ΑΔΕΤΑ, συμμετοχή στο «Ερευνώ – Δημιουργώ – Καινοτομώ», συμμετοχή στις υποδομές του Εθνικού Χρηματοδοτικού Σχεδίου Α και Β κύκλου).
ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Επιδόσεις ελληνικών περιφερειών στην έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη
| Περιφέρεια | ΑΕΔΕΤΑ Περιφέρειας (Μ€) | Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ (% επί του συνόλου εγκρίσεων της δράσης) | Ερευνητικές Υποδομές [Α(20)+Β(4)] Κύκλου (% επί του συνόλου εγκρίσεων της δράσης) |
| Αττικής | 1.022 | 34,25% | 52,87% |
| Κεντρικής Μακεδονίας | 251 | 26,95% | 12,37% |
| Κρήτης | 126 | 8,52% | 16,03% |
| Δυτικής Ελλάδας | 103 | 8,55% | 8,64% |
| Θεσσαλίας | 56 | 6,13% | 4,17% |
| Αν. Μακεδονίας & Θράκης | 46 | 4,48% | 2,68% |
| Ηπείρου | 45 | 4,00% | 1,67% |
| Στερεάς Ελλάδας | 39 | 2,02% | 0,00% |
| Πελοποννήσου | 23 | 2,35% | 0,09% |
| Βορείου Αιγαίου | 13 | 0,54% | 0,78% |
| Δυτικής Μακεδονίας | 12 | 1,28% | 0,36% |
| Ιονίων Νήσων | 9 | 0,60% | 0,34% |
| Νοτίου Αιγαίου | 9 | 0,34% | 0,00% |
Διάγραμμα 1: Συγκριτικό Διάγραμμα επιδόσεων ελληνικών περιφερειών
Για να αμβλύνει τις περιφερειακές αυτές ανισότητες, η ΓΓΕΚ σχεδίασε τη Δράση “Περιφερειακή Αριστεία” η οποία δίνει την ευκαιρία σε συγκεκριμένες περιφέρειες – στόχο να ενισχύσουν τις ερευνητικές τους υποδομές μέσα από την απόκτηση ή αναβάθμιση εξοπλισμού και την ενίσχυση δραστηριοτήτων όπως η παροχή υπηρεσιών, ιδιαίτερα προς τις ΜμΕ και τον παραγωγικό τομέα γενικότερα, η εκτέλεση ερευνητικού έργου, η δικτύωση, η ενίσχυση της πρόσβασης και της ικανότητας διακυβέρνησης της υποδομής. Οι επιλέξιμες για συμμετοχή στη Δράση Περιφέρειες είναι η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη, η Δυτική Μακεδονία, η Ήπειρος, η Στερεά Ελλάδα, η Πελοπόννησος, το Βόρειο και Νότιο Αιγαίο και τα Ιόνια Νησιά. Στη Δράση έχουν ενταχθεί 44 έργα, δημόσιας δαπάνης άνω των 87 εκ. €. Τα χρηματοδοτούμενα μέσω της δράσης έργα εμπίπτουν στις προτεραιότητες των Περιφερειακών Στρατηγικών Έξυπνης Εξειδίκευσης των Περιφερειών – στόχων. Την Δράση διαχειρίζεται η ΕΥΔ ΕΠΑΝΕΚ.
